Toxoplasmosis, Toxoplasma Gondii adı verilen hücre içi bir parazit tarafından oluşturulan bir hastalıktır.

Hastalığın kaynağı kedi bağırsağı ve dışkısı olup doğada yaygın olarak bulunmaktadır. Enfekte kedi dışkısı ile doğaya karışan parazit kistleri diğer hayvanlar ve insana bulaşabilmektedir. Sıcağa ve soğuğa oldukça dayanıklı olan hastalık kistleri çok uzun aylar boyunca doğada aktif olarak kalabilir.

Pişmemiş yada az pişmiş etlerin yenmesi, çiğ süt ve çiğ yumurta, kist bulaşmış   bitkisel ürünlerin iyi yıkanmadan tüketilmesi, çiğ et elleme veya toprakta çalışma sonrası kist bulaşmış ellerin yıkanmadan ağıza ve göze sürülmesi gibi çeşitli yollardan hastalık insana bulaşabilmektedir.

Hastalık bulaşan yetişkinlerin %75’i bulgu vermeden hastalığı geçirirken, %25’i ateş, yorgunluk, halsizlik, baş boyun bölgesinde lenf bezlerinde şişme gibi herhangi bir üst solunum yolu enfeksiyonunda görülebilecek belirtilerle hastalığı geçirmektedir.

Hastalık başlangıcından hemen sonra kanda IgM değerlerinde artma başlar. 3 hafta ara ile IgM değerleri 1/500 değerinden daha yüksek seyrediyorsa aktif enfeksiyon tanısı koyulmaktadır. IgM değerleri birkaç hafta sonra hızla azalır.  Aktif enfeksiyon sırasında yükselmeye başlayan IgG değerleri ise ömür boyu yüksek kalarak hastalığın geçirildiğinin ve bağışıklığın oluştuğunun kanıtı olacaktır.

Gebelik öncesi danışma tahlillerinde toxoplasma IgG ve IgM testleri yapılarak anne adayının durumu tespit edilir. Pozitif IgG değerleri hastalığın zaten geçirildiğini ve bağışıklık olduğunu ifade ettiğinden rahatlatıcıdır. Pozitif IgM değerlerinde hastalık mevcudiyetine karar verilerek hemen uygun antibiotik tedavisine başlanır ve gebeliğe bir dönem izin verilmez. Bağışıklık oluştuktan sonra izin verilir. Hastalığı geçirmemiş sağlıklı grupta ise maalesef aşı ile koruma olmadığından eğitim verilir.

Evde kedi besleyenlerin hayvanın dışkısını temizlerken, çiğ et ve toprakla uğraşırken mutlaka eldiven kullanması, az pişmiş et ürünlerini, çiğ süt ve yumurtayı ve iyi yıkanmamış tarla ürünlerini tüketmemesi önerilir.

Gebelik oluşurken ya da ilk 3 ayı içinde toxoplasmosis enfeksiyonu geçirildiğinde hastalık % 15-20 oranında bebeğe geçer ancak bebekte çok şiddetli hasarlar oluşturur. Doğuma yakın geçirilen toxoplasmosisde bulaşma oranı %50 lere varır ancak hastalığın şiddeti ters orantılı olarak azalır.

Erken dönemde hastalık geçirildiğinde düşükle sonuçlanan gebelik, bebekte mikrosefali (başın küçük olması) veya hidrosefali (baş içinde aşırı su birikmesi), korioretinit (görme kaybına yol açan göz tabakaları iltihabı), zekâ geriliği ve beyinde kireçlenme alanları gibi çok ciddi sorunlar ortaya çıkar. Anne karnında bebek ölümü ve erken doğum sıklıkla karşılaşılır.  Bebeklerin hemen tamamı göz ve/veya beyin hasarlı doğar.

Gebeliğin başlangıcında IgG değerleri negatif olan ve riskli gruptaki (kedi ile temas, çiğ et tüketimi veya et hazırlığı sırasında temas, bahçe çalışanı) gebelerde 16. ve 30. Gebelik haftalarında tekrar IgG bakılarak enfeksiyon taraması yapılmalıdır.

Gebelik sırasında enfeksiyon geçirildiği 3 hafta ara ile yükselen IgM ve IgG değerleri ile saptanırsa fetusun enfekte olup olmadığını aydınlatmak amaçlı ileri tetkikler uygulanır. Bunlar amniosentez ile alınan amnios mayiinde toxoplasma DNA aranması, kordosentez ile elde edilen fetus kanında IgM bakılması ve detaylı ultrasonografi ile tarama yapılmasıdır.

Fetusun hasta olduğu saptandığında aileye gebeliği sonlandırma seçeneği ve gebeliğin devamı halinde karşılaşılabilecek sorunlar hakkında detaylı bilgilendirme yapılır. Gebeliğin devamı arzu edildiği takdirde doğuma kadar uygun antibiotik ile tedavi sürdürülerek hasar azaltılmaya çalışılır.

Biraz bilgi, özen ve özveri ile sakınılabilecek ciddi bir sağlık sorunu toxoplasmosis. Gebelikte karşılaşmamak dileği ile….